حدیث:
فی الکافی، عن مِسعدة بن صدقة قال: و قال ابوعبدالله (علیه السلام): إنَّ خیرَ ما وَرَّثَ الآباءُ لأبنائهم الأدب لا المال، قال مسعدة: یعنی بالأدب، العلم.[1]
شرح:
دنبالۀ روایتِ مسعدة بن صدقه است، حضرت می فرماید: بهترین ارثی که پدران برای فرزندان می گذارند، ادب
است نه ملک، خانه، زمین و سایر مملوکات. مسعدة بن صدقه در ذیل روایت، می گوید: مراد
حضرت از ادب، علم است. شاید مقصود، همین انتقال فرهنگ است که در عرفِ ادبیاتِ امروز،
می گوییم انتقال فرهنگ از نسلی به نسل دیگر.
فرض بفرمایید پدری صدق را به فرزندش تعلیم
می دهد ،شجاعت را، همّتِ را، کارکردن را، شرف را، اینها ادب است. تعبیر علم بر اینها
تعبیر مجازی نیست، ِتعبیر حقیقی است. اینها
علم است، علم فقط نوشتن فرمول ریاضی و فیزیک و غیره نیست، علم حقیقی همین ارزشهاست
که از نسلی به نسل دیگر منتقل میشود. بنابراین،
مراد از ادب، یک چنین چیزی خواهد بود.
نکتۀ اساسی در این روایت این است که فرهنگ پذیری
انسان در درجۀ اوّل از ناحیۀ خانواده است که اشباع میشود، حضرت واقعیتی را بیان می کنند که بدانیم
هر حرکت و هر رفتار و مشی ما با فرزندانمان در شخصیت و شکل دهیِ ذهنیتِ آنها تأثیر
میگذارد؛ در واقع، نظام ارزشیِ اسلام را، اهمیت این تعلیم و آموزش را، این انتقال
فرهنگ صحیح را به فرزندان نشان می دهد که این، وظیفۀ پدران است. البته به فرزندان هم
این نکته را می گوید که: بدانید! آنچه از این ناحیه گیرتان
می آید، قیمتی تر است از مال و مَنال دنیوی که از پدران بدست می آورید. تقوا را، پرهیزگاری
را، دوری از گناه را، انس با خدا را، انس با قرآن را، تسلیم در مقابل اوامر الهی را،
توجّه دادن به معنویت را، اینها را ما باید به بچه هایمان یاد بدهیم.